Công nghệ trong ngành bán lẻ
Công nghệ bán lẻ đề cập đến cách các nhà bán lẻ sử dụng công nghệ nhằm nâng cao trải nghiệm mua sắm cho khách hàng. Mọi thứ, từ nền tảng mua sắm online đến trải nghiệm thực tế ảo, đều được đề cập đến điều này. Công nghệ đã cách mạng hoá phương pháp làm việc của các nhà bán lẻ và trở thành một khía cạnh thiết yếu của lĩnh vực bán lẻ.
Tổng mức bán lẻ hàng hoá và doanh thu dịch vụ tiêu dùng theo Tổng cục thống kê có xu hướng tăng nhẹ trong quý 1-2024, khi chỉ tăng khoảng 8, 2% so với cùng kỳ năm 2023 (cùng kỳ tăng 13, 9%). Theo nhận định của Bộ Công thương, nhu cầu tiêu dùng của người dân trở lại mức bình thường sau dịp Tết Nguyên đán, khiến tổng mức bán lẻ hàng hoá và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tháng 3 chỉ tăng 0, 5% so với tháng trước, kéo theo doanh thu bán lẻ của quý 1 chậm lại. Ông Nguyễn Anh Đức, Chủ tịch Hiệp hội các nhà bán lẻ Việt Nam, nhận định về thị trường bán lẻ, năm 2024, nền kinh tế thế giới được dự báo sẽ chưa thể hồi phục, kinh tế thế giới lẫn Việt Nam còn nhiều khó khăn, bán lẻ cũng không nằm ngoài xu hướng chung đó. Các doanh nghiệp bán lẻ cần tìm kiếm những giải pháp nhằm thúc đẩy tiêu dùng nội địa.
Thói quen mua sắm tiêu dùng của khách hàng cũng dần thay đổi khi sự phát triển của công nghệ thông tin ngày càng gia tăng. Trước khi quyết định mua hoặc tới mua tại cửa hàng, khách hàng có thói quen tìm hiểu và mua sắm sản phẩm trực tuyến. Bên cạnh đó, có rất nhiều mặt hàng từ các nhà bán lẻ trên thế giới để họ chọn lựa. Các yếu tố trên đòi hỏi nhà bán lẻ cần phải tối ưu hoá hoạt động của mình và lấy khách hàng làm trung tâm mới có thể duy trì và phát triển lâu dài.
Áp dụng công nghệ đang thay đổi cách các nhà bán lẻ kinh doanh theo nhiều cách tích cực:
- Cải thiện trải nghiệm khách hàng: Các công nghệ kỹ thuật số bao gồm ứng dụng dành cho thiết bị di động, ki-ốt tự thanh toán và trợ lý thông minh đang cho phép khách hàng tiếp cận và tương tác với các thương hiệu thuận tiện hơn bao giờ hết.
- Tăng hiệu quả: Các công nghệ hiện đại như robot và trí tuệ nhân tạo (AI) đang cho phép các nhà bán lẻ tối ưu hoá sản phẩm của họ và cắt giảm chi phí sản xuất.
- Cá nhân hoá tốt hơn: Các nhà bán lẻ đang cố gắng xây dựng các chiến lược marketing được cá nhân hoá và tạo ra các đề xuất mua sắm được cá nhân hoá tới khách hàng bằng cách sử dụng dữ liệu và AI.
- Quản lý hàng tồn kho nâng cao: Nhằm tối ưu hoá việc quản lý chuỗi cung ứng của họ và giảm thiểu lãng phí, các nhà bán lẻ đang áp dụng công nghệ RFID và các phương pháp quản lý hàng tồn kho khác.
- Tuỳ chọn thanh toán mới: Các phương thức thanh toán mới, chẳng hạn như ví điện tử và thanh toán không chạm, đang dần trở nên quen thuộc đối với người tiêu dùng.
Tuy nhiên các doanh nghiệp bán lẻ cũng cần phải lưu ý những điểm sau trước khi triển khai công cuộc công nghệ hóa cho hệ thống bán lẻ của mình. Đầu tiên chi phí triển khai những dự án công nghệ cho bán lẻ khá là tốn kém. Hệ thống cần được đầu tư bài bản về mặt nhân sự khi gặp những sự cố kỹ thuật và lỗi hệ thống. Với sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ hiện nay thì những công nghệ bán lẻ sẽ phải luôn được cập nhật. Ngoài ra, quyền riêng tư của người dùng và bảo mật dữ liệu cũng là một yếu tố vô cùng quan trọng
Các xu hướng công nghệ trong ngành bán lẻ
1. AI, máy học (ML), and AI tạo sinh
Công nghệ AI và ML đã thâm nhập vào tất cả các ngành, bao gồm cả bán lẻ. Trên thực tế, ngành bán lẻ từ lâu đã là nơi thử nghiệm các giải pháp AI. Việc sử dụng AI phổ biến nhất của một nhà bán lẻ là công cụ đề xuất do Amazon phát hành hơn hai thập kỷ trước. Thuật toán ML đề xuất các sản phẩm liên quan cho khách hàng dựa trên lịch sử mua sắm trước đây, vị trí và thói quen mua hàng của những khách hàng tương tự khác. Trong tương lai, các nhà bán lẻ cần tăng cường gấp đôi AI và các công nghệ liên quan.
2. Tự động hóa
Một lĩnh vực khác mà các nhà bán lẻ phải tăng cường đầu tư vào năm 2024 là tự động hóa, quá trình sử dụng công nghệ để thực hiện các nhiệm vụ lặp đi lặp lại với sự can thiệp tối thiểu của con người. Khoảng cách lao động đang diễn ra đã thúc đẩy nhu cầu tự động hóa trong mọi lĩnh vực trong lĩnh vực bán lẻ, từ kho bãi, quản lý hàng tồn kho và thực hiện đơn hàng đến các tính năng hướng tới người tiêu dùng như thanh toán không tiếp xúc.
Theo McKinsey, 52% hoạt động bán lẻ có thể được tự động hóa bằng công nghệ hiện có. Lỗi từ con người được hạn chế, cải thiện chất lượng và tốc độ dịch vụ, tăng năng suất của nhân viên và tiết kiệm chi phí. Tự động hóa có thể tạo ra biên lợi nhuận tăng thêm từ 300 đến 500 điểm cơ bản, một tin vui cho các nhà bán lẻ đang phải đối mặt với áp lực biên lợi nhuận. Điều này khiến tự động hóa không phải là một lựa chọn mà là một yêu cầu trong môi trường bán lẻ siêu cạnh tranh.
3. Thực tế ảo (AR)
AR là công nghệ cần hướng tới tiếp theo dành cho các nhà bán lẻ. Nó đã phổ biến khá lâu trong lĩnh vực bán lẻ. Nhưng sau đại dịch, công nghệ AR đã trở nên quan trọng hơn khi người mua hàng cố gắng thu hẹp khoảng cách giữa mua sắm trực tuyến và thực tế.
Thực tế ảo tăng cường cung cấp trải nghiệm tương tác bằng cách thêm nội dung kỹ thuật số do máy tính tạo ra vào các đối tượng trong thế giới thực. Hãy tưởng tượng bạn đang mua giày thể thao trên điện thoại thông minh của mình. Bạn tìm thấy một trong những bạn thích. Với AR, bạn có thể chỉ cần hướng máy ảnh vào chân mình và xem đôi giày trông như thế nào trên chân bạn.
Dùng thử sản phẩm hầu như là một trong những trường hợp sử dụng AR thành công nhất. Các nhà bán lẻ thời trang và trang điểm là những người sử dụng công nghệ AR hàng đầu với các ứng dụng dùng thử ảo và phần mềm thử đồ ảo.
Ví dụ: L'Oreal có ứng dụng AR cho phép người mua hàng thử các sản phẩm trang điểm khác nhau mà không cần chạm vào mặt. H&M đang thử nghiệm những chiếc gương thông minh trên các tầng cửa hàng của mình để thử và tạo kiểu ảo.
4. RFID, mã QR và các công nghệ cửa hàng thông minh khác
Việc áp dụng công nghệ cửa hàng thông minh dần trở nên quan trọng hơn đối với các nhà bán lẻ truyền thống đang tìm cách nâng cao trải nghiệm đa kênh của họ. DeAnn Campbell, giám đốc chiến lược tại Hoobil8, lưu ý rằng ưu tiên hàng đầu của bất kỳ thương hiệu nào phải là các công cụ để quản lý hàng tồn kho, bao gồm nhận dạng tần số vô tuyến (RFID) và mã QR.
Mã RFID và QR là những công nghệ giúp xác định và theo dõi một mặt hàng bằng thẻ và mã. Nó giúp kiểm tra hàng tồn kho theo thời gian thực.
Ví dụ, nhà bán lẻ thời trang River Island sử dụng thẻ RFID trên các sản phẩm của mình. Người mua hàng có thể quét thẻ trong phòng thử đồ và nhận thông tin chi tiết về sản phẩm như kích thước và màu sắc có sẵn trên màn hình thông minh. Chỉ với một cú nhấp chuột, họ có thể duyệt qua và yêu cầu trang phục tương tự hoặc liên quan từ nhân viên dịch vụ, tất cả đều từ phòng thử đồ.
Với hơn 70% Thế hệ Z và thế hệ trẻ sẵn sàng mua sắm hoặc chi tiêu nhiều hơn với các nhà bán lẻ cung cấp dịch vụ thanh toán không tiếp xúc, các nhà bán lẻ phải triển khai các giải pháp tự thanh toán như Mobile-POS (mPOS). Những điều này mang lại trải nghiệm liền mạch trên tất cả các điểm tiếp xúc của khách hàng, cho dù trực tuyến, tại cửa hàng, thiết bị di động hay phương tiện truyền thông xã hội.
Máy ảnh và cảm biến cũng rất cần thiết cho các công nghệ cửa hàng thông minh sắp ra mắt khác, như xe đẩy thông minh giúp thanh toán tự động và kệ thông minh theo dõi hàng tồn kho.
Ví dụ: Amazon có công nghệ “just walk out” được hỗ trợ bởi cảm biến, máy ảnh và AI. Khách hàng có thể chỉ cần lấy sản phẩm họ cần và bước ra ngoài khi camera và cảm biến theo dõi sản phẩm, lập hóa đơn và tự động phát hiện khoản thanh toán từ ví kỹ thuật số của người mua hàng.
5. Công nghệ di động
Do việc sử dụng rộng rãi điện thoại thông minh, các công nghệ di động như tiếp thị cá nhân hóa qua điện thoại, hệ thống thanh toán di động và ứng dụng mua sắm đang trở thành một phần cần thiết của bán lẻ. Khi đến cửa hàng, theo khảo sát của Bazaarvoice 2022, 2/3 khách hàng sử dụng điện thoại để tìm kiếm thêm thông tin sản phẩm. Hơn nữa, đến năm 2025, thương mại di động hay thương mại di động—nghĩa là việc mua hàng chỉ được thực hiện trên thiết bị di động—dự kiến sẽ chiếm hơn 10% tổng số giao dịch bán lẻ ở Hoa Kỳ.
6. Dữ liệu hóa
Cuối cùng, để khai thác tối đa sức mạnh của công nghệ, các nhà bán lẻ phải tận dụng nền tảng phân tích dữ liệu bán lẻ và hiểu biết mạnh mẽ. Các vấn đề như dữ liệu bị ẩn, cơ sở hạ tầng cũ cũng như việc không thể chia sẻ và nhận dữ liệu từ các nguồn khác nhau thường cản trở các nhà bán lẻ sử dụng đầy đủ các phân tích ngày nay.
Thực trạng áp dụng công nghệ bán lẻ tại Việt Nam
Với tỷ lệ người dùng internet đã lên đến mức 75% dân số và tỷ lệ người mua sắm trực tuyến lên mức 60% (Hiệp hội Các nhà bản lẻ Việt Nam, 2023), người tiêu dùng Việt Nam đang trở nên "trực tuyến hơn ". Xu hướng của các doanh nghiệp theo Sapo (2022) là mở rộng kênh bán, quảng bá sản phẩm lên nhiều kênh trực tuyến khác nhau, khai thác sức mạnh của các kênh bán hàng trực tuyến. Tiếp đến là, Shoppertainment - Mua sắm trực tuyến, tiếp thị nội dung trực tuyến đi cùng với tiếp thị sản phẩm.
Đặc biệt, ngoài kênh bán lẻ truyền thống thì mua sắm online cũng là xu hướng mới hấp dẫn. Thực tế cho thấy, tại một số chợ, tiệm tạp hoá, nhiều cửa hàng đứng ra đầu tư đã sử dụng những phương thức thanh toán tân tiến như là máy POS, máy tính tiền bằng mã vạch giúp người mua có thể thực hiện giao dịch nhanh chóng và thuận tiện. Nhiều chủ quầy tại quầy hàng ăn ở chợ đã đưa hàng hoá của mình lên các app mua hàng online, ship tận nơi nhằm tiếp cận với đông đảo khách hàng hơn. Việc đưa hàng hoá lên chợ online thông qua mạng xã hội, trang thương mại điện tử cũng được tích cực thực hiện ở các quầy bán mỹ phẩm, thời trang.
Masan tận dụng công nghệ trong hệ thống bán lẻ và logistics
Với mạng lưới hơn 3,600 cửa hàng phủ khắp 62/64 tỉnh thành Việt Nam, Masan là tập đoàn bán lẻ lớn nhất. Thông qua việc phát triển các mô hình bán lẻ mới, độc đáo, chuỗi bán lẻ không ngừng nâng cao trải nghiệm của khách hàng. Cũng như giới thiệu xu hướng tiêu dùng mới trong lĩnh vực phân phối thông qua chương trình thành viên của Masan.
Để sắp xếp đơn hàng cho từng sản phẩm riêng biệt, Supra - Công ty logistics của Masan đang phát triển mạnh mẽ, áp dụng thuật toán AI & ML. Để cố gắng cắt giảm chi phí logistics ở mức thấp nhất có thể, công nghệ máy học kiểm tra dữ liệu để phát hiện danh sách các nhà bán lẻ có mức tiêu thụ hàng hoá cao nhất, sau đó đặt hàng và lựa chọn phương thức giao hàng tối ưu.
Trong năm đầu tiên hoạt động, Supra chịu trách nhiệm vận chuyển 45% hàng khô của WinCommerce, đồng thời giảm giá bán lẻ cho khách hàng và tiết kiệm 13% chi phí vận chuyển trên mỗi sản phẩm cho WCM. Để hạn chế sự thiếu hụt và tồn kho quá mức, Supra đang tận dụng hiệu quả trí tuệ nhân tạo để lập kế hoạch sản xuất.
Chương trình hội viên WIN, một công cụ công nghệ tiêu dùng cho phép Masan hiểu sâu hơn về người tiêu dùng, đồng thời cung cấp cho người tiêu dùng các trải nghiệm được cá nhân hoá bằng công nghệ eKYC sử dụng trí tuệ nhân tạo và học máy, đã được Masan triển khai. Khi được triển khai đúng cách, nền tảng này sẽ tăng tỷ suất lợi nhuận từ việc bán hàng và tiếp thị, đồng thời tạo ra một nền tảng tiếp thị lợi nhuận. Thông qua việc ra mắt ứng dụng WIN AI được tích hợp vào hệ thống "Smart POS" của mình, Masan kỳ vọng sẽ đẩy nhanh tiến trình số hoá của người tiêu dùng bắt đầu từ năm 2023. Công nghệ tiêu dùng này được xây dựng dựa trên dữ liệu từ WIN AI, cho phép nhân viên thu ngân giờ đây không chỉ đơn giản là liên hệ thu ngân mà còn tối ưu hoá trải nghiệm mua sắm của khách hàng.